İLİTAM DERS İÇERİKLERİNİ DOSYA HALİNDE İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ.

İLAHİYAT LİSANS TAMAMLAMA PROGRAMI (İLİTAM) DERS İÇERİKLERİ

5. YARIYIL

KUR'AN-I KERİM I                                                                                                      (2-0-2)

Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, muayyen surelerin (78. Nebe’, 67. Mülk ve 36. Yâsîn Sureleri) ezberlenmesi ve ezberlenen surelerin yanı sıra, 46. Ahkâf – 57. Hadîd Sureleri arasının Türkçe anlamının öğrenilmesi.

İSLAM HUKUKU USÛLÜ                                                                                             (2-0-2)

Usul-ü fıkhın tarifi, konusu, gayesi, doğuşu ve gelişmesi,. Delilleri açısından İslam fıkhı. Kitap, sünnet, icma, kıyas, mesalih-i mürsele, istihsan, örf, zeria, sahabi kavli, istishab. İslam hukukunda tali deliller.Şer’i delillerden çıkarılan hükümler, hüküm, teklifi hüküm, vad’i hüküm, teklifi hüküm ile vad’i hüküm arasındaki fark.

MANTIK                                                                                                                           (2-0-2)

Mantığın terim anlamı. Mahiyeti, konusu, amacı ve uygulama alanları. Mantığın diğer bilimlerle ilişkisi. Mantığın tarihçesi. Mantığın problemleri. Mantığın kaynağı ve akıl ilkeleri üzerine tartışmalar. Mantıkta kavramlar. Beş tümel. Önermeler. Akıl yürütme. Kıyas ve çeşitleri. Tasdik ve çeşitleri. Formal mantığın değeri ve kıyasa karşı yapılan eleştiriler.      

OSMANLI TÜRKÇESİ                                                                                                  (2-0-2)

Arap ve Osmanlı Türkçesi alfabesi arasındaki farklılıklar; Osmanlı Türkçesinde yazım kuralları; Arapça ve Farsçanın Osmanlı Türkçesine etkisi; çeşitli elyazması ve matbu metinleri okuma.

SİSTEMATİK KELAM                                                                                                  (4-0-4)

Bilginin imkanı, tanımı, kaynakları ve çeşitleri; Kelamın metotları: tümevarım, tündengelim, kıyasu’l-gaib ale’ş-şahid; Varlık teorisi; Allah’ın varlığı ve birliğinin delilleri: hudus delili, imkan delili, düzen delili, istidlal bi’ş-şahit ale’l-ğaib, temanu’ delili; Allah’ın isim ve sıfatları: sıfat-zat ilişkisi, teşbih, tecsim ve tenzih; Allah’ın Kelam sıfatı ve Kur’an; İman ve mahiyeti; İman-bilgi ilişkisi; İman-eylem ilişkisi; Nübüvvetin imkanı ve ispatı; Peygamberlerin nitelikleri; Peygamberliğe dair meseleler; Dua ve Tövbe.

ARAPÇA I                                                                                                                        (4-0-4)

Arap dilinin grameri; fiiller, zarflar, hal, istisna, şart edatları, meful, sayılar, isimler ve bunların gramer ve anlam bakımından ilgili metinler üzerinde tahlili. Arapça konuşma.

İSLÂM TARİHİ I                                                                                                             (4-0-4)

Türklerin İslâm Tarihinde yerlerini almalarından önceki dönemle ilgili bir girişten sonra bu derste üç ana konu işlenecektir. Bunlardan birincisi Türklerin İslâmiyet’i kabulleri, ikincisi yarı bağımsız Türk İslâm devletleri (Tolunoğulları, Sâcoğulları, İhşidîler), üçüncüsü; tam bağımsız Türk İslâm devletleri (İdil/Volga Bulgarları, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Hârizmşahlar vd.) dir. Derslerde her devletin siyasî tarihi oldukça özlü biçimde işlenecek, buna karşılık kültür ve medeniyet konularına özellikle geniş yer verilecektir.

6. YARIYIL

KUR'AN-I KERİM II                                                                                                     (2-0-2)

Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, farklı kıraatlerin tanınması, muayyen surelerin ve aşırların (2. Bakara Suresi 285-286; 59. Haşr Suresi 20-24. ayetler ve beş ayrı aşır) ezberlenmesi ve bunların yanı sıra 37. Sâffât – 45. Câsiye ve 68. Kalem – 77. Murselât Surelerinin Türkçe anlamının öğrenilmesi.

TASAVVUF                                                                                                                      (2-0-2)

Tasavvufun kaynağı ve tanımları, tasavvufun tarihsel seyri, zühd, tasavvuf ve tarikatlar döneminde ortaya çıkan zühd, sabır, zikir, tefekkür, marifet, fena-beka, tevekkül, ihlâs vb. bazı kavramlar. Ayrıca tasavvuf felsefesi bağlamında sufilerin varlık, tevhid, insan ve bilgi anlayışları. Vahdet-i Vücud ve Vahdet-i Şühud Düşüncesi, tasvvufi kavramların Kur’an ve Sünnetteki karşılıkları. Metodoloji bağlamında sufilerin Kur’an ve Sünnet’e yaklaşımları, tasavvuf literatürü.

İSLAM AHLAK FELSEFESİ                                                                                        (2-0-2)

Toplumsal hayat açısından son derece önemli olan ahlakî ilkeler hakkında geliştirilmiş olan ahlak teorileri ve ahlak felsefeleri hakkında genel bilgiler verildikten sonra din-ahlak ilişkisi tartışılacaktır. Daha sonra, İslam ahlak anlayışı içerisinde yer alan ilkeler Türk ve İslam tarihinden verilecek örneklerle eleştirel bir yaklaşım içerisinde incelenecektir. Ayrıca evrensel bir ahlak anlayışının imkanı tartışılacaktır.

FELSEFE TARİHİ                                                                                                         (2-0-2)

Felsefenin başlangıç problemleri, ilkçağ felsefesinde tabiat felsefesi, insan felsefesi (sofistler ve Socrates), Büyük Sistemler Dönemi (Aristotales ve Platon felsefeleri), yeniçağ felsefesinin doğuşu (Rönesans ve akımları), 17. yüzyıl felsefesi ve Rasyonalizm çağı (Decart, Pascal, Leibniz, ve ana hatlarıyla felsefeleri), 18. yüzyıl Aydınlanma Felsefesi: Teorik problemleri (J. Locke, D. Hume, Berkeley, Condiac'ın ana hatlarıyla felsefeleri), Aydınlanma'nın pratik problemleri (Fransız materyalizmi, tabii din, tabii hukuk ve kültür problemleri), Aydınlanma felsefesine eleştirel bakış.

ARAPÇA II                                                                                                                       (4-0-4)

Arap gramerinin bazı kuralları; Sıfatlar; Bazı isimler; Kane ve benzerleri; İnnenin hemzesi; Hemzenin yazılış kuralları; Te'kîd; Bedel; Müstesna; Teaccub, medih ve zemm fiilleri; Münada ve bunların gramer ve anlam bakımından ilgili metinler üzerinde tahlili, ve irabı; Arapça konuşma.

İSLAM MEZHEPLER TARİHİ                                                                                       4-0-4

Din, mezhep, cemaat ve tarikat kavramlarının içeriği; din-mezhep ilişkisi; zihniyetlerine göre mezhep tipolojileri; mezhepler tarihi araştırmalarında takip edilen yöntem ve teknikler; İslam düşünce tarihinde ilk ortaya çıkan mezhepler; mezheplerin doğuş sebepleri, önemli kişileri, tarihçeleri, temel görüşleri, alt grupları, yayıldıkları bölgeler, literatürü, İslam düşüncesine katkıları ve günümüzdeki tezahürleri.

İSLAM TARİHİ II                                                                                                           (2 0 2)

Hz. Peygamber’den sonraki Raşid Halifeler dönemi siyasî, askerî, malî, adlî ve kültürel yapılar işlenecek, bu dönemdeki siyasî olayların tahlilleri yapılmaya çalışılacak, Hz. Hasan’ın hilafetten vazgeçmesi ve Emeviler dönemi siyasî tarihi, kurumları, kültür ve sanat faaliyetleri hakkında bilgi verilecektir.İslam medeniyetinin doğuşu, İslam medeniyetini hazırlayan sebepler, İslam medeniyetinin kurumları: Bilim ve Teknoloji; sosyal kurumlar: Devletin teşekkülü ve yapısı, eğitim kurumları, vakıflar ve hizmet alanları, askerî teşkilatlanma.

7. YARIYIL

KUR'AN-I KERİM III                                                                                                   (2 0 2)

Kur'an'ı okuma ve ezberlemede yöntem. Kısa sûrelerden Fatiha, Nas - Fil sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına uygun olarak ezbere okutulması. Tecvit nazariyatının tekrarı (Medler) 10. Cüzün 1-5. sayfalarının tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması Hümeze - Âdiyât sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması, 10. Cüzün 6-10. sayfalarının tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması Zilzâl - Duhâ sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması, Tecvit nazariyatının tekrarı (Tenvin ve Sakin Nun İle İlgili Tecvit Kuralları) Aşr-ı şerîf olarak Âl-i İmran 190-194. âyetlerin tecvit ve tilavet kurallarına göre okutulması, İdgam ve Çeşitleri 10. Cüzün 11-15. sayfalarının tecvit uygulamalı olarak yüzünden okutulması Yâsîn sûresinin 1 - 2. sayfalarının tecvit ve tilavet kurallarına göre okutulması Mütecâniseyn ve Mütekâribeyn İdgam 10. Cüzün 16 -20. sayfalarının tecvit tecvit uygulamalı olarak yüzünden okutulması Yâsîn sûresinin 3 – 4. sayfalarının tecvit ve tilavet kurallarına göre okutulması, Tecvit kurallarının genel tekrarı Fecir, Beled ve Şems surelerinin tecvit kurallarına göre ezberden okutulması Dersin eğitim-öğretim açısından genel bir değerlendirilmesine yönelik anket uygulaması

DİN VE AHLAK EĞİTİMİ                                                                                         (2-0-2)

Ahlak,değer, kişilik ve karakter kavramları kapsamında ahlak alanında yazılmış klasik ve güncel eserlerin incelendiği, ahlak gelişim kuramları, İslam ahlakı, değerler eğitimi, okulda ailede ve sınıfta değerler eğitimi üzerinde değerlendirme yapılan derstir

TEFSİR METİNLERİ I                                                                                                  (4-0-4) Kur’an’ı anlama, tefsir, te’vil ve türcüme, klasik ve modern tefsirlerden örnekler. Kur’an’ın kısa surelerinin tefsir denemeleri. Yorum yöntemlerinde yeni anlayışlar ve bunların örneklendirilmesi.

HADİS METİNLERİ I                                                                                                    (4-0-4)

Kütüb-i tis’a kavramı; Kütüb-i tis’a ismi altındaki eserlerin özellikleri, kütüb-i tis’a eserlerinden farklı içerikte rivayet seçimi, seçme rivayetlerin sened ve metin açısından karşılaştırılması, rivayetler arasındaki farklılıkların nedenleri, ilgili rivayetlerin şerhlerin de yardımıyla güncel yorumu.

İSLAM HUKUKU I                                                                                                         (4-0-4)

Hukuk-ihlak ilişkisi. Hukukun tasnifi. Ahval-i şahsiyye. Şahsiyetin başlangıç ve sonu, ehliyet, nesebin sübutu, hükmi şahıslar. Aile hukuku. Evlilik ve neticeleri, evliliğin sona ermesi, doğum ve neticeleri. Miras hukuku. Umumi prensipler, terike, mirasçılar. Borçlar hukuku. Akitlerin tasnifi, akdin unsurları, in’ikat şartları, akdin mevzuu, akitle ilgili şartlar, akdin genel hükümleri, borçların hükmü, borçların nevileri, borçların intikali. Eşya hukuku. Ayni haklar, zilyetlik. Arazi hukuku.

İSLAM FELSEFESİ                                                                                                        (4-0-4)

İslam felsefesinin tarifi. İslam’da felsefi düşüncenin kaynakları. Yerli ve yabancı kaynaklar. İslam felsefesi hakkında kaynaklar. İslam felsefesinde felsefe ve filozofun tarifi. Felsefenin İslam dünyasına girişi. Felsefi tercüme hareketleri. İslam’da felsefi düşüncenin yabancı kaynaklarının tanıtımı. İslam’da felsefi düşüncenin başlaması. İslam felsefesinin tarihi ve doktrinal gelişimi. İslam felsefesinde felsefi ekoller meselesi. İslam felsefesinin yapısı ve özgünlüğü. İslam’da felsefi düşüncenin gerilemesi ve sebepleri. Büyük Müslüman filozoflar. Kindi, Farabi, İbn Sina, Gazali, İbn Rüşd. İslam felsefesinin batı felsefesine etkisi. İslam felsefesi hakkında modern çalışmalar.

İSLAMÎ İLİMLERDE YÖNTEM                                                                                   (2-0-2)

Bu ders kapsamında bilgi, bilim ve bilimsel yöntem konularına yer verilir.İslam bilimleri, doğuşu ve gelişimi, ilahiyat çalışmalarında bilimsellik, tarihin anlam ve önemi gibi konular yardımcı kaynaklar eşliğinde anlatılır. İslam bilimlerinde bilgi üretme süreçleri ve bilimsel faaliyetler tanıtılır.

8. YARIYIL

KUR'AN-I KERİM IV                                                                                                   ( 2 0 2)

Kur'an okumanın fazileti,önemi ve âdâbı. Kur'an'ı okuma ve ezberlemede yöntem. Kısa sûrelerden Fatiha, Nas-Nasr sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına uygun olarak ezbere okumak. Tecvit nazariyatının tekrarı (Medler). Kâfirûn-Kureyş sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması. Aşr-ı şerîf olarak Âl-i İmran 190-194. âyetlerin tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması. Tecvit nazariyatının tekrarı (Medd-i Lâzım, Ârız, Liyn). Fil-Tekâsür sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması. Fecir ve Beled sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması. Tecvit nazariyatının tekrarı (Tenvin ve Sakin Nun İle İlgili Tecvit Kuralları). Şems ve Leyl sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması. Kâria-Zilzâl sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması. Tecvit nazariyatının tekrarı (Gunneli ve Gunnesiz İdgam). Fecir ve Beled sûrelerinin tecvit ve tilavet kurallarına göre ezberden okutulması ve tashih-i hurûf uygulaması . Mülk sûresinin tecvit ve tilavet kurallarına göre yüzünden okutulması. Tecvit kurallarının genel tekrarı. Yasin Suresi 5,6. sayfalarının tecvit kurallarına göre ezberden okutulması. Dersin eğitim-öğretim açısından genel bir değerlendirilmesine yönelik anket uygulaması.

TEFSİR METİNLERİ II                                                                                                (4-0-4)

Klasik ve çağdaş tefsirlerden seçilecek örneklerin tefsir yöntemleri açısından incelenmesi. Tefsir Usûlü bilgilerinin pratik uygulamalarının tefsir kaynaklarından gözlemlenmesi. Yeni yorum ve bakış açılarının geliştirilmesi. Saf Suresi (Taberî), Yasin Suresi (Celaleyn), Ahzab Suresi 59. Ayet (es-Sâbûnî, Ravâiu’l-Beyân), Maûn Suresi (Karşılaştırmalı)

HADİS METİNLERİ II                                                                                                   (4-0-4)

Kütüb-i tis’a kavramı; Kütüb-i tis’a ismi altındaki eserlerin özellikleri, kütüb-i tis’a eserlerinden farklı içerikte rivayet seçimi, seçme rivayetlerin sened ve metin açısından karşılaştırılması, rivayetler arasındaki farklılıkların nedenleri, ilgili rivayetlerin şerhlerin de yardımıyla güncel yorumu. Sahîh ve hasen hadisin örneklerle tanımı ve şartları, İsnadında inkıta (kopma) olan hadis çeşitleri ve örneklerle tanıtımları, Kaynağı itibariyle hadis çeşitleri, Hadisin hukukî değeri üzerindeki tartışmalar.

DİN FELSEFESİ                                                                                                              (4-0-4)

Sıfatlar ve Tanrı-Alem ilişkisi. Çeşitli Tanrı tasavvurlarına genel bir bakış. Deizm. Panteizm. Ateizmin probleminin mahiyeti. Kötülük problemi ve ateizm. Ateizmin dayandığı bazı sosyolojik ve psikolojik teoriler. Ölüm ve sonrası. Ölümsüzlük probleminin mahiyeti. Ölümsüzlük inancının dayandığı temeller. Beden ve ölümsüzlük. Din ve bilim.  Din ile bilim arasında doğan ve giderilmeye çalışılan gerginlik. Din, san’at ve ahlak. Dini hayatın estetik boyutu. Dinin san’ata etkisi. Din ve ahlak.

DİNLER TARİHİ                                                                                                             (4-0-4)

Sabiilik, Mecusilik , Hinduizm, Budizm, Caynizm, Sih Dini, Konfüçyüsçülük, Taoizm, Şintoizm ve geleneksel Türk inançlarının kısa tarihçeleri, genel özellikleri, ilkeleri, inanç, ibadet ve dini kurumları, mezhepleri.

DİNÎ GRUPLAR SOSYOLOJİSİ                                                              (2-0-2)

Dini grup kavramı. Dini grupların doğuşu. Dini grupların temel özellikleri. Dini gruplarda değişim süreci. Geleneksel dini gruplar. Yeni dini gruplar.

İSLAM HUKUKU II                                                                                                       (4-0-4)

İktisat ve mali hukuk. Kendine özgü yöntemleriyle İslam ekonomisi, İslam iktisadı ile ilgili ıstılahlar, İslam fıkhında şirketler. Ceza hukuku. Hukuk tarihinde cezalandırma şekilleri, suç ve ceza arasındaki ilişki, suçun unsurları, cezaların düşmesi, İslam hukukunda cezalandırma şekilleri. Anayasa ve idare hukuku. Devletler hukuku. Adliye teşkilatı ve yargılama hukuku.